Bildiğimiz üzere üzerinde yaşadığımız yeryüzü noktaları sürekli hareket halindedir. Bu hareketler yatay ve düşey yönde olmaktadır ve gerekli durumlarda hareketin izlenmesi için yapılan gözlem ölçümlerine deformasyon ölçümleri denir. Deformasyonun kelime anlamı, çeşitli iç ve dış kuvvetlerin etkisi ile bir cismin şekil değiştirmesi, orjinal şeklinin bozulması anlamına gelmektedir.
Bu ölçümler insan yaşamı için tehlikeli olabilecek ve maddi zararlara yol açabilecek baraj, köprü, tünel, yüksek binalar, heyelan bölgeleri, endüstriyel tesisler vb. alanlarda yapılmaktadır. Büyük yüklerin veya depremlerin etkisi altında kalan ya da sağlam bir zemin üzerinde bulunmayan yapılar devamlı olarak değişime uğramaktadır. Bu değişmeler yapının tipini, cinsini, özelliğini değiştirdiği gibi yatay ve düşey yöndeki konumunuda etkilemektedir. Harita mühendisliği bu yatay ve düşey yöndeki hareketlerin tespitinde görev almaktadır.
Ölçüm cihazları veya sensörler, jeodezik ve jeoteknik sensörler olmak üzere 2'ye ayrılırlar ve her iki ölçüm cihazından toplanan veriler modern deformasyon izlemede sorunsuz bir şekilde birleştirilerek veri analizi yapılabilir.
Jeodezik ölçüm cihazları deforme alanının dışındaki yerleşik konumlarına göre hareketleri hem yatay hem de düşey yönde izleyebilir. Bu ölçüm cihazları;
Total Station
Nivo
Lazer Tarayıcılar
GNSS Alıcıları
olarak adlandırılırlar.
DEFORMASYON AÄž TASARIMI NASIL OLUÅžTURULUR ?
Deformasyon ağı oluşturulurken en önemli ve dikkat edilmesi gereken kural, kontrol ve ölçüm noktalarının deformasyon alanının dışında güvenli ve sağlam zeminlere tesis edilmesidir. Bu sayede deforme alanı dışında kalan referans ve ölçüm noktaları yardımı ile deformasyon noktaları düzenli olarak okunabilir ve hareketler grafiğe dökülebilir.
Bu sebeble deformasyon ağının dışında kalan bölgelere sabit referans noktaları tesis edilir. Bu noktaların gerekli jeodezik ölçümleri tamamlanarak kesin koordinatları hesaplandıktan sonra hareket yüzeyi üzerine yerleştirilen deformasyon noktalarının kesin koordinatlarının hesaplanması için birkaç kez okumalar yapılır ve deformasyon noktalarının da kesin koordinatları belirlenir.
Bu işlemden sonra aynı sistem ağı bozulmadan, düzenli aralıklarla deformasyon noktaları okunur ve koordinat bilgileri ofiste analiz edilir. İlgili yapının yatay ve düşey yöndeki zamana bağlı hareketleri bir grafik şeklinde oluşturulur ve gerekli analizler yapılır.
Jeodezik Yöntemlerle yapılan bu deformasyon takibinden ayrı olarak, lazer tarayıcı sistemler yardımı ile endüstriyel tesislerde yada betonarme imalatlarda meydana gelen deformelerin izlenmesi için 3B nokta bulutu kümesinden yararlanılmaktadır.
İlgili yapı çevresinde yapılan oturumlar ile elde edilen nokta bulutu ile yapı üzerinde olağan dışı bükülmeler ve eğilmelerin tespiti için kullanılan bu yöntem, hassas şekilde analiz yapmamıza olanak sağlamaktadır.
Yapı yüzeyinde meydana gelen değişiklikler bu amaç için kullanılan yazılımlar yardımı (Leica 3DR, Faro As-Built) ile tespit edilerek gerekli raporlamalar 3D boyut üzerinde sunulabilmektedir.
Bu yazımızda KG Mühendislik ailesi olarak sizlere deformasyon ağı oluşturulması ve yapıların hareketlerinin gözlenmesinde harita mühendisliğinin rolünden bahsetmiş olduk. Sizlerde konu hakkında daha ayrıntılı bilgi almak veya sorularınız için info@kgmuhendislik.com adresinden veya yorum yaparak bizlere ulaşabilirsiniz.
Başka yazılarda görüşmek üzere, hoşçakalın.